کشفي
بزرگ در حوزه تاريخنگاري دوران پهلوي
اخيراً مطلع شدم که دست‌اندرکاران مؤسسه مطالعات و
پژوهش‌هاي سياسي موفق به کشفي بزرگ شده‌اند و مجموعه‌اي بسيار
ارزشمند از اسناد دوران اقتدار و سلطنت پهلوي اوّل را يافته‌اند.
اين مجموعه شامل حدود دويست هزار برگ سند طبقه‌بندي‌شده نظامي و
دولتي است که از اهميت تاريخي فراوان برخوردار است. اسناد فوق شامل
بسياري از دستورالعمل‌هاي محرمانه نظامي و اطلاعاتي و امنيتي است
که سير تحول سرزمين ما را در سال‌هاي اقتدار و ديکتاتوري رضا شاه
نشان مي‌دهد. اسناد فوق قبلاً در وزارت دربار نگهداري مي‌شد و در
طول سال‌هاي پس از انقلاب در گوشه‌اي بر جاي مانده بود. به دليل
گذشت چند دهه و عدم نگهداري در مکان مناسب، اين اسناد در معرض
فرسايش و نابودي قرار داشت که خوشبختانه با تلاش مسئولين مؤسسه
مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي تمامي آن از طريق اسکن به اسناد
ديجيتالي تبديل شده است.
اسناد مجموعه فوق از سال 1300 ش. آغاز مي‌شود و تا شهريور 1320 و
پايان سلطنت رضا شاه ادامه مي‌يابد. اسناد سال 1300 ش. اندک و کمتر
از دويست برگ است. ولي اسناد سال‌هاي بعد به‌تدريج غني‌تر مي‌شود و
بسياري از مسائل کمتر شناخته شده يا ناشناخته از حيات سياسي و
اجتماعي جامعه ايران در سال‌هاي فوق را منعکس مي‌سازد.
يکي از جالب‌ترين و غني‌ترين بخش‌هاي اين مجموعه، اسناد انتخابات
پنجمين دوره مجلس شوراي ملي است که بيش از يکهزار برگ سند را در
برمي‌گيرد. اين اسناد حاوي دستورالعمل‌هاي رضا خان سردار سپه براي
اعمال نفوذ در انتخابات و وارد کردن چهره‌هاي مورد نظر او به مجلس
است. به اين ترتيب، اکثر نمايندگان طبق ليست مورد نظر رضا خان سر
از صندوق در آوردند و تنها عده اندکي از رجال وجيه‌المله توانستند
وارد مجلس شوند. نمايندگان تحميلي مجلس پنجم به حيات سلطنت قاجاريه
پايان دادند و پايه‌هاي سلطنت جديدي به‌نام پهلوي را مستقر کردند.
به اين ترتيب، در آذر 1304/ دسامبر 1925 سلطنت پهلوي رسماً در
ايران استقرار يافت.
مسئولين مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي قصد دارند اين مجموعه را
منتشر کنند. حجم مجلدات چاپي مجموعه فوق بين 20 تا 40 جلد تخمين
زده مي‌شود. اميد مي‌رود که اين مجموعه ارزشمند با دقت علمي کافي
تنظيم شده و هر چه زودتر در دسترس محققين و علاقمندان قرار گيرد.
|
