|
اسناد علني
شده دولت آمريکا و تحول در تاريخنگاري دوران پهلوي
دکتر
محمدقلي مجد محقق ايراني مقيم ايالات متحده آمريکاست. در سال 1324
ش. به دنيا آمد. تحصيلاتش را در دانشگاههاي سن اندريو (1970) و
منچستر (1975) و کرنل (1978) با درجه دکترا به پايان برد و سپس در
دانشگاههاي مختلف آمريکا، از جمله دانشگاه پنسيلوانيا، تدريس کرد.
از دکتر مجد دو کتاب خوانده ام که
هر دو ارزشمند و منحصر بفرد است:
اولي،
درباره
سياست تقسيم اراضي محمدرضا پهلوي است. مجد نشان داده که
چگونه شاه براي اينکه از خود در برابر دولت ايالات متحده آمريکا
يک چهره اصلاح طلب نشان دهد، که توانايي جلوگيري از گسترش کمونيسم
را دارد، اراضي حدود 2 ميليون خانوار خرده مالک ايراني را گرفت و
بين حدود 2 ميليون دهقان تقسيم کرد. يعني هرج و مرجي ايجاد کرد که
تبعات آن هنوز باقي است و باقي خواهد ماند. دکتر مجد در اين کتاب،
درواقع تز خانم لمبتون را رد کرده است که ساختار مالکيت
ايران را فئودالي ميديد و مدعي بود که گويا بيشتر اراضي کشاورزي
ايران در تملک 200- 300 خانوار بزرگ مالک است. مجد ثابت ميکند که
چنين نيست و ساختار مالکيت ارضي در ايران اساسا خرده مالکي بوده
است. کتاب مهمي است.
کتاب ديگر دکتر مجد درباره
ايران دوران رضاشاه است. مجد اولين محقق ايراني است که بر
اساس اسناد علني شده دولت آمريکا به تحقيق درباره تاريخ ايران در
دوران رضاشاه پرداخته است. اين اسناد بي نظير است. مجد معتقد است
که انگليسيها علاقه اي به علني کردن اسناد تاريخي مداخلات
استعماري شان ندارند و هيچ قانوني نيز آنها را مجبور به اين کار
نميکند. برعکس، در آمريکا دولت طبق قانون*
موظف است اسناد را پس از مدت محدودي علني کند و اگر چنين
نکند محقق ميتواند از طريق دادگاه عليه سازمان مربوطه اقامه دعوي
کند و با حکم دادگاه سند را به دست بياورد.
نکته
جالب اين کتاب ميزان ثروت رضاشاه است. دکتر مجد بر اساس اسناد
معتبر دولتي آمريکا نشان ميدهد که رضاشاه در زمان کناره گيري
از سلطنت (1941) حدود دويست ميليون دلار در حسابهاي بانکي اش در
لندن و نيويورک و تورنتو ذخيره پولي داشت. اين بغير از معادل 50
ميليون دلاري است که در بانک ملي تهران داشت و غير از حدود 7000
روستاي ششدانگ و کارخانه هايي که در ايران داشت. بعبارت ديگر،
رضاشاه در زمان خود يکي از ثروتمندترين مردان جهان بود.
دو کتاب
فوق را انتشارات دانشگاه فلوريدا چاپ کرده است.
کتاب سوم
دکتر مجد که همين روزها منتشر شده درباره
غارت آثار باستاني ايران در دوران رضاشاه است. با توجه به
حادثه مدهش غارت سازمان يافته موزه بغداد اين کتاب خيلي به روز
است و به همين دليل ناشر زمان انتشار آن را جلو انداخت.
مجد،
باز بر اساس اسناد علني شده دولت آمريکا، نشان ميدهد که
پروفسور پوپ معروف، که تاکنون او را به عنوان خدمتگزار فرهنگ
ايران ميشناختيم، کارش سرقت و قاچاق آثار باستاني ايران و فروش آن
در آمريکا بود و محمدعلي فروغي (ذکاءالملک) و پسرش (مهندس
محسن فروغي) نماينده و کارگزار او بودند.
اين
کتاب را انتشارات دانشگاهي آمريکا چاپ کرده است.
Freedom of Information
Act
(FOIA)
| 
