اسطوره‌ها جان مي‌گيرند

مدونا کاباليست شد و نام خود را به «استر» تغيير داد

قسمت چهارم

فيليپ برگ و احياي فرقه کابالا

چندي پيش، پل اسکات در روزنامه ديلي ميل[98] گزارشي از پيوستن مدونا به فرقه کابالا ارائه داد و از اين طريق بود که من با داستان عجيب احياي فرقه کابالا و آغاز موج گسترش سريع آن آشنا شدم.

بنيانگذار و رهبر اين فرقه، که امروزه عملاً بر هاليوود حکومت مي‌کند، يک يهودي 75 ساله به‌نام فيوال گروبرگر[99] است. او 35 سال پيش نام خود را به فيليپ برگ[100] تغيير داد و به کمک معشوقه سابق و همسر امروزش، کارن، سازماني به‌نام «مرکز آموزش کابالا»[101] تأسيس کرد و خود را رهبر طريقت کابالا خواند. برگ از کارن داراي دو پسر است: يهودا (32 ساله) و مايکل (30 ساله). کارن کتاب‌هايي در زمينه کابالا مي‌نويسد و خزانه‌دار و مسئول امور مالي فرقه است. يهودا و مايکل نيز در اداره سازمان کابالا به پدر کمک مي‌کنند.

فيليپ برگ کمتر در محافل زهر مي‌شود و عکس‌هاي اندکي از او وجود دارد. پيشينه او نيز در هاله‌اي از ابهام است. پل اسکات مي‌نويسد: من کشف کردم که فيليپ برگ قبل از ازدواج با کارن زن داشت و حداقل هشت فرزند. همسر اوّل برگ زني به شدت مذهبي بود به‌نام ريزکا که شش ماه پيش درگذشت. ولي در زندگينامه رسمي فيليپ برگ درباره ازدواج اوّل او مطلبي ديده نمي‌شود. برگ ادعا مي‌کند که از موطنش، نيويورک، براي آموختن کابالا از ربي يهودا براندوين به اسرائيل رفت. براندوين، که دايي همسر اوّل برگ بود، به عنوان يکي از برجسته‌ترين استادان کابالا شناخته مي‌شد. ولي پسر براندوين ارتباط استادي و شاگردي برگ با پدرش را تکذيب مي‌کند. پل اسکات مي‌افزايد: برخلاف اين ادعا، برگ نه با انگيزه‌هاي معنوي بلکه با مقاصد مالي به اورشليم رفت. آوراهام گروبرگر، يکي از پسران فيليپ برگ از همسر اوّل، مي‌گويد: «پدرم فروشنده بيمه بود و براي اين کار به اورشليم سفر کرد.»

فيليپ برگ براي اوّلين بار در سال 1969 دفتر فرقه خود را در اورشليم (بيت‌المقدس) گشود و سپس کار خود را در لس‌آنجلس ادامه داد. دفتر مرکزي فرقه در بلوار رابرتسون، واقع در جنوب شهر بورلي هيلز[102] (در حومه لس‌آنجلس و در نزديکي هاليوود)، واقع است. اين رهبر «خودخوانده» فرقه کابالا فعاليت خود را بر هاليوود متمرکز کرد، در دو سه ساله اخير از طريق جلب هنرپيشگان و ستاره‌هاي هاليوود و مشاهير هنر غرب به شهرت و ثروت و قدرت فراوان دست يافت، خانه‌هاي اعياني در لس‌آنجلس و مانهاتان خريد و شيوه زندگي پرخرجي را در پيش گرفت. امروزه، شبکه فرقه برگ از توکيو تا لندن و بوئنوس‌آيرس گسترده است و اين سازمان داراي چهل دفتر در سراسر جهان است. در سال 2002 دارايي فرقه برگ حدود 23 ميليون دلار تخمين زده مي‌شد ولي در سال گذشته تنها در لس‌آنجلس 26 ميليون دلار ثروت داشت. فرقه کابالا ادعا مي‌کند که داراي سه ميليون عضو است.

سازمان برگ خود را «فرا ديني» مي‌خواند و مدعي است که کابالا «فراتر از دين، نژاد، جغرافيا، و زبان است»[103] و با اين تعبير درهاي خود را به روي همگان گشوده است. اعضاي فرقه، فيليپ برگ را «راو» مي‌خوانند. «راو» همان «رب» يا «رباي» يا «ربي» است که به حاخام‌هاي بزرگ يهودي اطلاق مي‌شود. فرقه کابالا، علاوه بر دريافت کمک‌هاي کلان از اعضاي ثروتمندش، از روش‌هاي خاصي براي کسب درآمد از ساير اعضا بهره مي‌جويد: آب معدني معمولي را، که در کانادا براي فرقه فوق و با نام «آب کابالا» تهيه مي‌شود، به قيمت هر بطري 8 دلار مي‌فروشد. کاباليست‌هاي مدرن معتقدند که اين آب داراي «انرژي مثبت» است و بيماري سرطان را مداوا مي‌کند. فرقه برگ نمادي به‌نام «چشم شيطان» تهيه کرده که هر عدد 26 دلار فروخته مي‌شود. پيروان برگ معتقدند که اين نماد چشم شيطان را کور مي‌کند. کتاب‌هاي کابالي نيز به قيمت گزاف عرضه مي‌شود. براي مثال، هر دوره کتاب زهر، که در بسياري از کتابفروشي‌ها به قيمت زير يکصد دلار موجود است، در فرقه برگ 430 دلار است.

فعاليت فرقه کابالاي برگ در دو ماهه اخير به‌ناگاه اوج گرفته و با اعلام پيوستن مدونا به اين فرقه در رسانه‌ها بازتاب جنجالي داشته است. اين جنجال واکنش برخي حاخام‌هاي سنت‌گراي يهودي را برانگيخته است. ربي ياکوب ايمانوئل شاخت،[104] حاخام يهودي و متخصص کابالا، مي‌گويد: مدونا جذب خرافات شده است نه کابالا. «چشم شيطان»، که نماد آن را فرقه برگ توزيع مي‌کنند، در شرک کهن رومي (پاگانيسم) ريشه دارد و «آب کابالا» هيچ ارزشي ندارد. ربي باري مارکوز،[105] از کنيسه مرکزي لندن،[106] نيز عليه فرقه برگ سخن گفته و او را شيادي ناميده که در پي سودجويي است. و مهم‌تر از همه، ربي اسحاق کدوري، حاخام سرشناس بيت‌المقدس، فرقه برگ و رهبر آن را محکوم کرده و او را شيادي خوانده که پيروانش را شستشوي مغزي مي‌دهد.

ولي واقعيات نشان مي‌دهد که برگ تنها نيست. کانون‌ها و رسانه‌هاي مقتدري در پي ترويج فرقه او هستند و مقالات جذاب و جانبدارانه‌ درباره‌اش مي‌نويسند. «کابالا هاليوود را فرا گرفته است» عنواني است که اين روزها به چشم مي‌خورد. در ميان حاخام‌هاي يهودي نيز کساني هستند که از برگ و فرقه او حمايت مي‌کنند. ربي پيناس گيلر،[107] استاد کابالا در دانشگاه يهوديت لس‌آنجلس،[108] مي‌گويد: «اينجا آمريکاست و ما از آزادي دين برخورداريم. به عنوان يک استاد کابالا من تلاش برگ را ارج مي‌نهم زيرا او کابالاي رازآميز را به عموم معرفي کرد.»[109]

تايمز لندن نيز اخيراً گزارش مفصلي درباره پيوستن مدونا به فرقه کابالا منتشر کرده است.[110] گزارش تايمز همدلانه است و تبليغ به‌سود فرقه برگ به‌شمار مي‌رود. به‌نوشته تايمز، در جشن يهودي پوريم، که اخيراً در دفتر مرکزي فرقه کابالا برگزار شد، صدها تن از مشاهير لس‌آنجلس و هاليوود حضور داشتند. يکي از مهم‌ترين اين افراد مدونا است که از هفت سال پيش در مرکز فوق در حال فراگيري کابالا بود و اکنون رسماً کاباليست شده است. او 5 ميليون دلار به فرقه کابالا کمک مالي کرده است.

در 18 ژوئن 2004 سي. ان. ان. نيز از عضويت رسمي مدونا در فرقه کابالا خبر داد و نوشت که مدونا در جشن اخير پوريم، که در دفتر فرقه برگ برگزار شد، به ياد ملکه اسطوره‌اي يهودي، «استر» نام گرفته و اعلام کرده که از اين پس او را «استر» بخوانند.[111] مدونا به يک خانواده کاتوليک تعلق دارد.

پايان سخن

گفتم که مدونا تنها يک خواننده نيست، يک نماد فرهنگي است. اکنون بايد بيفزايم، مدونا نماد هرزگي جنسي مدرن نيز هست. زماني از او درباره اوّلين تجربه جنسي‌اش پرسيدند و پاسخ داد: با برادرم بود. اين همان فرهنگي است که فرقه فرانک از نيمه دوّم سده هيجدهم در پي ترويج آن بود.

من در سال 1376 به پژوهش در زمينه کاباليسم علاقمند شدم و حاصل تلاشم در جلد دوّم زرسالاران (1377) عرضه شد. در آن زمان هرگز تصوّر نمي‌کردم که روزي احياء کاباليسم را به عنوان يک طريقت امروزي و مدرن شاهد باشم. و فراتر از آن هيچ مکانيسم مؤثري را نمي‌توانستم براي ترويج و گسترش سريع کاباليسم در ميان جوانان متعلق به همه فرهنگ‌ها بپندارم. تصوّر مي‌کردم که اين‌گونه پديده‌ها به تاريخ تعلق دارند. ولي امروزه مي‌بينم که اسطوره‌ها جان مي‌گيرند و روح شابتاي زوي و ياکوب و اوا فرانک را در کالبدي جديد عرضه مي‌کنند. ولي در آن زمان به پيوند ميان ترويج مناسک جنسي در رسانه‌هاي جديد با مناسک مشابه در فرقه‌هاي دونمه و فرانک توجه کردم و نوشتم:

احياي ميراث فرقه‌گرايي جنسي شابتاي زوي و ياکوب فرانک را در فرهنگ نويني که به ‏وسيله رسانه‌هاي غربي ترويج مي‌شود به روشني مي‌توان ديد. مناسک آميخته با رفتارهاي جنسي و مصرف مواد مخدر و موسيقي تهييج‌کننده رفتار رايج در ميان نسل جوان امروزين غرب است. اينک، مراسم بي‌پرواي گروه‏هاي کوچک دونمه و فرانکيست به کمک رسانه‌هاي نوين ارتباطي به يک پديده انبوه و جهاني بدل شده است. هزاران جوان گرد مي‌آيند، همان آداب و مناسک را برگزار مي‌کنند و رسانه‌هاي تصويري جوانان سراسر جهان را به پيروي از اين الگو فرامي‌خوانند. رقص جنسي موسوم به لمبادا (رقص بره)، که در سال‏هاي اخير از طريق وسايل ارتباط جمعي غرب ترويج مي‌شود، نشاني آشکار از مناسک جنسي دونمه‌هاي ترکيه در «جشن لمب» را بر خود دارد. مايکل جکسون، «سلطان رپ»، سياهپوستي که با عمل جراحي چهره خود را به سفيد بدل ساخته- موجودي دوجنسي که در نقش‏هاي مختلف زهر مي‌شود و مشخص نيست زن است يا مرد- از نمادهاي فرهنگ فرانکيست‌هاي جديد است؛ آئيني شيطاني که تخدير جنسي و رواني بنياد آن را مي‌سازد. امروزه، اين گرايش به اوج بي‌پروايي خود رسيده است. وارثين شابتاي زوي و ياکوب فرانک در قالب گروه‌هايي چون متاليکا آشکارا پرستش شيطان و همجنس‌گرايي را ترويج مي‌کنند و با ساخت و پخش سريال‌هاي تلويزيوني و فيلم‌هاي سينمايي روابط جنسي زن با زن و مرد با مرد را به ايستار متعارف اخلاقي و هنجار عادي فرهنگي بدل مي‌سازند. تداوم اين ميراث تصادفي نيست. در آينده خواهيم ديد که مروجين اين آئين‌ در جهان امروز از تبار همان فرقه‌سازان سده‌هاي هفدهم و هيجدهم ميلادي‌اند؛ همان کانون‏هايي سرمايه عظيم خود را در ترويج اين فرهنگ به کار گرفته‌اند که پيش‌تر شابتاي زوي و ناتان غزه‌اي و ياکوب فرانک، و ده‏ها فرقه‌ساز ديگر، را به روي صحنه بردند.[112]  

تهران، پنجشنبه 4 تيرماه 1383

24 ژوئن 2004

متن مقاله به صورت فایل پی. دی. اف. (367 کيلو بايت).